Hiện tượng bão Mặt trời. Ảnh: Pixabay
Chu kỳ cực đại của Mặt trời đang sắp kết thúc, các cực từ của nó sắp đảo ngược, điều này có thể tạo ra các cơn bão mặt trời dữ dội hơn, gây nguy hiểm cho hệ thống điện, các phi hành gia và hệ thống liên lạc vệ tinh.
Vào trung tuần tháng 5 hiện tượng cực quang mạnh mẽ xuất hiện cả ở phía Nam và các vĩ độ khá thấp; kèm theo đó là các cơn bão địa từ dữ dội gây gián đoạn sóng vô tuyến, khiến các nhà khoa học càng chắc chắn chu kỳ Mặt Trời sắp đạt đỉnh.
Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (United States Geological Survey), các cực từ của Mặt trời chuyển đổi liên tục cứ sau 11 năm. Theo một bài báo đăng trên trang Arxiv, các nhà khoa học dự báo sự đảo cực tiếp theo của Mặt trời sẽ có thể xảy ra từ tháng 4 đến tháng 8 trong năm 2024.
Nhà vật lý Ian Whittaker từ Đại học Nottingham Trent (Anh) đã đề cập đến 4 nhóm tác động mà nhân loại sẽ phải đối diện khi các cơn bão địa từ lớn từ Mặt trời tấn công Trái đất trên trang The Conversation.
1. Hệ thống điện
Bão địa từ vốn là sự nhiễu loạn của từ trường, có thể tạo ra dòng điện trong bất cứ thứ gì dẫn điện. Đối với cơ sở hạ tầng hệ thống điện hiện nay trên Trái đất, dòng điện lớn nhất được tạo ra trên đường dây điện, hệ thống đường ray xe lửa chạy bằng điện và đường dẫn điện ngầm dưới mặt đất.
Hệ thống đường dây điện đã bị phá huỷ nhiều nơi trong cơn bão địa từ năm 1989. Nó cũng gây nên sự làm tan chảy một máy biến áp điện ở Quebec, Canada. Trong vòng chưa đầy hai phút, toàn bộ lưới điện Quebec đã bị mất điện trong suốt 12 giờ làm cho các tòa nhà và các đường hầm dành cho người đi bộ dưới lòng đất tối tăm, nhiều thang máy bị đình trệ.
Ngày nay, các biện pháp bảo vệ đã được tích hợp trong các nhà máy điện trên khắp thế giới, làm giảm mạnh lo ngại.
Lâu hơn nữa, trong Sự kiện Carrington vào năm 1859, cơn bão địa từ siêu mạnh gọi là từng hủy hoại hệ thống điện báo ở nhiều nơi khắp Bắc Mỹ và châu Âu, thậm chí một số nhân viên điện báo bị điện giật. Nhưng ngày nay, nhân loại không dùng điện báo nữa.
2. Vệ tinh
Trong khi các dòng điện trên mặt đất là một vấn đề thì chúng thậm chí còn là một thách thức lớn hơn trong không gian. Một dòng điện đột biến có thể phá hủy các vệ tinh và thiết bị thông tin liên lạc.
Ngày 9/2/2022, Công ty SpaceX do tỷ phú Elon Musk làm chủ cho biết có tới 40 trong số 49 vệ tinh đã bị mất kiểm soát và bốc cháy, do không may trúng vào vùng Bão Mặt trời.
3. Hệ thống định vị
Vệ tinh bị ảnh hưởng đồng nghĩa với hệ thống định vị GPS sẽ bị tác động theo. Do vậy, việc dự báo thời tiết không gian rất quan trọng trong ngành hàng không – vũ trụ.
Trong cơn bão mặt trời vào tháng 5 năm 2024, nhiều máy kéo nông nghiệp phụ thuộc vào hệ thống dẫn đường vệ tinh GPS đã ngừng hoạt động.
Năm 2003, các hãng hàng không đã định tuyến lại các chuyến bay với chi phí rất lớn để tránh mất điện liên lạc. “
4. Internet – vô tuyến
Những thay đổi tương tự cũng có thể ảnh hưởng đến tốc độ băng thông của internet vệ tinh và vành đai bức xạ của hành tinh – một vòng xuyến gồm các hạt tích điện có năng lượng cao, chủ yếu là các electron, cách bề mặt khoảng 13.000 km.
Gần đây, sóng vô tuyến ở một số vùng thuộc Thái Bình Dương cũng bị gián đoạn thời gian ngắn trong các cơn bão địa từ mạnh mẽ.
Tuy vậy, ngày nay con người đã áp dụng nhiều biện pháp công nghệ để giảm thiểu tác động từ các cơn bão Mặt Trời, và chúng ta có thể yên tâm với cuộc sống bình thường.
NTD Việt Nam