Dù nhiều người ngưỡng mộ những người có thể sống một mình và hình thành thói quen cô lập trong cuộc sống, nhưng họ vẫn không thể tách mình hoàn toàn khỏi xã hội và sợ hãi khi bị người khác cô lập. Người ta không thể ở một mình, vì sự cô lập rất nguy hiểm.
Khi bị cô lập đồng nghĩa với việc bạn mất đi cơ hội hợp tác, không có ai đồng hành hay cứu vớt bạn khỏi sóng gió. Thậm chí có một nhóm người ở phía đối lập luôn nhìn chằm chằm vào bạn với ánh mắt kém thiện cảm. Họ bôi xấu bạn, đè bẹp bạn nhưng lại ngăn cản bạn thay đổi để trở nên tốt hơn. Họ muốn bài xích bạn ra khỏi cộng đồng.
Trang Tử, một triết gia thời Chiến Quốc đã nghiên cứu rất nhiều về mối quan hệ giữa các cá nhân và viết thành cuốn “Trang Tử”. Trong đó ghi chép nhiều truyện ngụ ngôn ẩn chứa các kinh nghiệm cuộc sống cho thế hệ sau.
Nhà văn nổi tiếng thời Bắc Tống – Tô Thức cũng từng nhiều lần bị giáng chức và bị cô lập trong thời gian rất dài. Sau khi đọc sách của Trang Tử, ông chợt nảy ra một ý tưởng: “Trước đây tôi đã từng nhìn thấy nhưng không thể diễn tả được. Bây giờ tôi đã thấy chúng trong “Trang Tử” và nó đã chiếm được trái tim của tôi!”. Vậy trong Trang Tử có gì khiến Tô Thức phải cảm thán như vậy?
Hôm nay, khi nói về sự cô lập, chúng ta sẽ “mượn” triết lý của Trang Tử để giải khai luận đề này. Trong đó phải kể đến nguyên tắc “ba cây” được Trang Tử nhắc đến trong cuốn sách cùng tên của ông.
1. Hãy là một “cái cây vô dụng” và tự do phát triển
Trong “Trang Tử: Nhân thế gian” có nói về một cái cây mọc ở Khúc Viên quán của nước Tề. Tán cây này rất to và rộng. Nó được công nhận là cây của mọi nhà và được mọi người tế bái.
Khi đó, có một người thợ mộc dẫn vài đồ đệ lên núi để đốn gỗ. Người thợ mộc không thèm nhìn đến cái cây lớn mà bỏ đi, còn dặn các đệ tử: “Cây này cong queo, tuy cao nhưng vô dụng, không thể làm gỗ được”.
Hôm đó, người thợ mộc nằm mộng thấy cái cây nói rằng: “Chính là bởi vì ta cong queo nên không bị đốn hạ, cho nên ta mới lớn lên như ý, sống lâu. Hơn nữa, tán cây của ta che chở cho người ta khỏi mưa, nắng. Sao có thể nói ta vô dụng?”
Khi tỉnh dậy, người thợ mộc chợt nhận ra: “Những thứ cô lập không hẳn đã tầm thường. Hơn nữa, giá trị của chúng khác với những người khác, nhưng không phải là vô dụng.” Cái cây không thể chỉ hiểu theo góc nhìn của một người và ở đây là ông thợ mộc. Cây cong vô dụng trong mắt thợ mộc, nhưng nó lại có công dụng rất lớn với người dân địa phương.
Tương tự như thế, nếu bạn bị cô lập, điều đó có nghĩa là bạn không có giá trị gì trong nhóm người đó và không ai nhận được lợi ích từ bạn. Vì vậy, bạn bị loại bỏ, bị bài xích hết lần này đến lần khác. Nhưng điều đó không sao cả. Chỉ là bạn chưa gặp đúng hội nhóm và chưa tìm được người cùng chí hướng mà thôi.
Sau khi rời khỏi nơi này, bạn sẽ không vô dụng và sẽ không bị cô lập nữa. Bạn có thể phải bước đi một mình trong một khoảng thời gian, nhưng đó là thời gian để bạn phát triển một cách tự do và cuối cùng bạn sẽ trở thành một điều gì đó tuyệt vời. Bạn sẽ trở nên giá trị khi phát huy đúng điểm mạnh của mình ở nơi thật sự cần bạn.
Nếu bạn là thiên nga mà lại sống chung với lũ vịt thì bạn là con vịt xấu xí và bị lũ vịt bắt nạt. Thiên nga nên ở nơi hoang dã, bay lượn tự do và thực sự sống kiêu hãnh như một con thiên nga chân chính và đạt được thành tựu của chính mình.
Vì bạn không phải là con vịt nên không thể ăn no đẻ trứng và bạn không được chấp nhận, thì cũng đừng bi quan. Chỉ cần bạn không mất đi hy vọng vào cuộc sống và tin tưởng vào giá trị của chính mình, không ngừng phát triển bản thân, rồi sẽ đến một ngày bạn thật sự tỏa sáng.
2. Hãy là một “cây cao” và xây dựng nền tảng cho riêng mình
Lại có câu chuyện như sau: Trang Tử được vua nước Ngụy triệu tập. Vua Ngụy nói: “Ngươi ăn mặc rách rưới, có phải là ngươi quá nghèo không?”
Trang Tử đáp: “Tôi nghèo nhưng không khốn đốn. Đại Vương có thấy những cây lớn Nam, Tử, Dự, Chương và những cây cao khác không? Có những con khỉ leo lên chúng, và cũng có những bụi cây sống trên đó, dựa vào cây lớn mà lánh mưa gió.”
Khi một người tỏ ra bình thường, anh ta có thể sẽ thấp hèn hơn, nên trộn lẫn trong nhiều người. Khi một người mạnh mẽ, anh ta giống như một bông tuyết trắng trong mùa xuân và không có nhiều người đi theo. Trang Tử trở thành người có tài, cả Ngụy và Sở đều đề nghị ông ra làm quan. Với tư cách là Tể tướng nước Ngụy, Huệ Tử lo lắng Trang Tử sẽ tranh giành chức vị. Nhưng Trang Tử đã chối bỏ tất cả và khăng khăng muốn được là chính mình.
Sau này, Trang Tử dạy học, viết sách và cuối cùng trở thành một bậc thầy vĩ đại. Ngay cả cao nhân như Lý Bạch cũng phải ngẩng cao đầu nhìn ông. Lý Bạch cũng viết một bài thơ:
“Vạn cổ cao phong nhất tử hưu/ Nam Hoa diệu đạo kỷ thời tu/ Thùy năng tạo nhập công tường lý/ Như thượng giang biên vọng nguyệt lâu”.
Tạm dịch là: “Khi gió vĩnh cửu qua đi/ Khi nào Nam Hoa diệu đạo tu xong/ Ai có thể xây dựng một bức tường? Như lầu nguyệt bên bờ sông?”
Khi Lý Bạch còn trẻ, ông cũng luôn muốn làm người hòa đồng, nên đi hỏi han khắp nơi, mong có được một chức quan. Tuy nhiên, những bài ông viết lại bị một số người nổi tiếng coi thường. Về sau, ông được Hạ Tri Chương tiến cử và làm công tác tại viện Hàn Lâm. Ông thường uống rượu với Hoàng đế Đường Huyền Tông và Dương Quý Phi, và viết được nhiều bài thơ hay.
Tuy nhiên, cũng vì nhận được sự ưu ái của hoàng đế khiến cho Dương Quốc Cữu, Cao Lực Sĩ và một số viên quan khác ghen ty với ông. Có người soi thơ phú của ông, cho rằng ông so sánh quý phi với sự thê thảm của nhân vật Triệu Phi Yến. Sau khi bị cô lập, Lý Bạch rời Trường An, du ngoạn núi sông, sáng tác và trở thành một nhà thơ nổi tiếng. Uông Lân, Đỗ Phủ, v.v. đều rất hâm mộ ông.
Khi bạn mạnh mẽ thì bị cô lập cũng không sao, chính bạn là “sân” – trồng cây ngô đồng thì sẽ ắt chim phượng hoàng ghé đến. Nếu trong sân có một vài cọng cỏ thì không phải lo lắng.
3. Làm một “cây khô” và đẽo nó thành một chiếc bình
Trang Tử kể trong “Sơn mục” rằng, Khổng Tử bị mắc kẹt giữa nước Trần và nước Thái nên không có gì ăn trong vòng bảy ngày. Lúc này, ông nhặt củi khô, đánh nhạc cụ và hát những bài ca dao từ thời Thần Nông. Tiếng hát tuy không có giai điệu cố định nhưng tiếng gõ củi khô và tiếng hát được phân biệt rõ ràng, thể hiện được nội tâm con người.
Có một câu nói rất hay: “Biến gỗ mục thành thứ thần kỳ”. Cây khô rơi đầy trên núi, trông vất vưởng và lạc lõng. Nó đại diện cho những thứ phải bỏ đi, chẳng khác gì bị cô lập. Nhưng trong con mắt của một bậc thầy, cây chết khô cũng trở thành một sản phẩm có ích, được ví như cây khô hóa thành nhạc cụ trong tay đức Khổng Tử.
Hãy nhìn những cây đàn guitar, đàn tranh, đàn nhị… cột trụ, cửa ra vào, cho đến cửa sổ, ghế ngồi của chúng ta, chẳng phải đều làm từ cây khô hay sao? Khi bạn bị vứt bỏ, cô lập, đích thị sẽ có một khoảng thời gian đau đớn, nhưng không sao cả, đó chính là quá trình “điêu khắc”.
Tất cả nỗi đau đều để cứu bạn và khiến bạn tái sinh. Nếu luôn được mọi người chiều chuộng, bạn sẽ trở thành cây hoa giống trong nhà kính. Cây cối mục nát trông ghê tởm và bốc mùi khó chịu. Không sao cả, đây chính là quá trình biến thành bùn để “nuôi dưỡng” một mầm cây mới.
Tể Dữ là một đệ tử của Khổng Tử. Ông bị chê là “cây mục không thể khắc” vì thích ngủ nướng. Sau đó, Tể Dũ học tập chăm chỉ và gây được ấn tượng với Khổng Tử. Ông là một trong “Khổng môn thập triết”, tức là một trong mười triết gia của đạo Khổng.
Có thể nói, khi càng bị cô lập, bạn càng phải nỗ lực hoàn thiện bản thân. Nói cách khác, bị cô lập là đỉnh điểm để bạn nhìn ra điểm yếu của mình, có cơ hội khám phá điểm mạnh và phát huy khả năng, đồng thời vứt bỏ những hành vi thừa thãi. Theo thời gian, bạn sẽ trở thành nhân tài trong một lĩnh vực nào đó.
Tục ngữ có câu: “Mười năm trồng cây, trăm năm trồng người”, nếu bị cô lập và buồn bã chấp nhận điều đó thì đến già bạn vẫn vô dụng. Khi bị cô lập, bạn hãy nỗ lực để trở nên mạnh mẽ để xây dựng chỗ đứng cho riêng mình. Khi bạn bị cô lập hãy tranh thủ thời gian một mình để học hỏi, trau dồi tri thức.
Nếu người khác làm bạn phải xấu hổ, hãy thu mình lại trong mùa đông, ủ sẵn những mầm mống tươi đẹp để bung nở và trở nên nổi bật vào mùa xuân.
Khi bị cô lập, bạn hãy nhớ đến nguyên tắc “ba cây” của Trang Tử để tìm ra giá trị thực của chính mình, cho đi đúng thứ bạn có, cho đi đúng người cần bạn. Chỉ có như vậy, con người mới có giá trị với xã hội và giá trị đó sẽ làm nên tên tuổi của mỗi người.
Nguồn:Aboluowang (Tống Vân).
Vạn Điều Hay