Dân số thế giới có thể đã duy trì ở mức khoảng 1.300 người trong hơn 100.000 năm và nút thắt dân số đó có thể đã thúc đẩy sự khác biệt giữa người hiện đại, người Neanderthal và người Denisovan. (Ảnh: Viện Dinh dưỡng và Sức khỏe Thượng Hải, CAS)
Một nghiên cứu mới cho thấy loài người gần như đã tuyệt chủng cách đây gần một triệu năm, với dân số thế giới chỉ ở mức khoảng 1.300 người trong hơn 100.000 năm.
Các nhà nghiên cứu cho biết thêm, sự cận kề với nguy cơ tuyệt chủng này có thể đã đóng một vai trò quan trọng trong quá trình tiến hóa của loài người hiện đại và các họ hàng đã tuyệt chủng gần nhất được biết đến của họ, người Neanderthal và người Denisovan bí ẩn.
Nghiên cứu trước đây cho rằng con người hiện đại phát xuất ở Châu Phi vào khoảng 300.000 năm trước. Với rất ít hóa thạch từ thời kỳ đó, vẫn còn nhiều điều chưa chắc chắn về dòng dõi loài người đã tiến hóa như thế nào trước khi người hiện đại xuất hiện.
Để tìm hiểu thêm về thời điểm đó, các nhà khoa học đã phát triển một công cụ phân tích mới để suy ra quy mô của nhóm tạo nên tổ tiên của người hiện đại bằng cách xem xét sự đa dạng của trình tự di truyền được thấy ở con cháu. Họ đã nghiên cứu bộ gen của hơn 3.150 người hiện đại ngày nay từ 10 quần thể châu Phi và 40 quần thể ngoài châu Phi.
Dữ liệu di truyền cho thấy rằng từ 813.000 đến 930.00 năm trước, tổ tiên người hiện đại đã trải qua tình trạng hạn chế về dân số nghiêm trọng, mất khoảng 98,7% dân số sinh sản.
Đồng tác giả nghiên cứu Wangjie Hu tại Trường Y Icahn ở Mount Sinai, thành phố New York, nói với Live Science: “Tổ tiên của chúng ta đã trải qua tình trạng bế tắc về dân số nghiêm trọng trong một thời gian dài đến mức họ phải đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng cao”.
Các nhà nghiên cứu ước tính dân số sinh sản của con người hiện đại vào khoảng 1.280 người trong khoảng 117.000 năm.
Chris Stringer, nhà cổ nhân chủng học tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên ở London, người không tham gia vào nghiên cứu mới, nói với Live Science: “Quy mô dân số ước tính cho dòng dõi tổ tiên của chúng ta là rất nhỏ và chắc hẳn đã khiến họ gần như tuyệt chủng”.
Các nhà khoa học lưu ý rằng sự sụt giảm dân số này trùng hợp với thời điểm lạnh đi nghiêm trọng dẫn đến sự xuất hiện của sông băng, nhiệt độ bề mặt đại dương giảm và có thể xảy ra hạn hán kéo dài ở Châu Phi và Âu Á. Các nhà khoa học vẫn chưa biết sự thay đổi khí hậu này có thể ảnh hưởng đến con người như thế nào vì hóa thạch và hiện vật của con người thời kỳ này tương đối hiếm, có lẽ do dân số quá thấp.
Nghiên cứu trước đây tiết lộ rằng tổ tiên chung cuối cùng của con người hiện đại, người Neanderthal và người Denisovan sống cách đây khoảng 765.000 đến 550.000 năm, cùng thời điểm với hạn chế dân số mới được phát hiện. Điều này cho thấy sự suy giảm gần như tuyệt chủng có thể có mối liên quan nào đó với sự tiến hóa của tổ tiên chung cuối cùng của con người hiện đại, người Neanderthal và người Denisovan.
Ngoài ra, nghiên cứu trước đây cho rằng khoảng 900.000 đến 740.000 năm trước, hai nhiễm sắc thể cổ xưa đã hợp nhất để tạo thành cái mà ngày nay được gọi là nhiễm sắc thể số 2 trong con người hiện đại. Vì điều này trùng hợp với thời kỳ hạn chế dân số nên những phát hiện mới này cho thấy việc con người gần như bị tuyệt chủng có thể có mối liên hệ nào đó với sự thay đổi lớn này trong bộ gen của họ.
Nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Science.
Theo Livescience
NTD Việt Nam