Giải mã thành cổ Hạt Lao Lạc Ca bí ẩn mất tích ngàn năm

Một thành phố cổ bí ẩn ở Tây Vực, từng là một thành phố đầy vàng bạc châu báu, nhưng chỉ trong một đêm đã bị cát vàng bao phủ kín chôn lấp. Trong hàng trăm hàng ngàn năm, nhiều người đã cố gắng khám phá thành cổ đầy vàng bạc châu báu này, nhưng chưa ai thành công. Đó chính là thành cổ Hạt Lao Lạc Ca được đại sư Huyền Trang của nhà Đường giới thiệu trong cuốn “Đại Đường Tây Vực Ký”.

Kỳ ngộ nước Vu Điền

Vào năm 643, đại sư Huyền Trang, người thực hiện chuyến đi sang Tây Trúc cầu Pháp, lên đường trở về quê hương, dọc theo Con đường Tơ lụa phía Nam, đi qua hơn một trăm quốc gia trở về Trung Nguyên. Mỗi quốc gia này đều có những phong tục, tập quán riêng, có nơi khiến ông lưu luyến không nỡ rời đi. Sau này, ông biên soạn những điều mắt thấy tai nghe trên đường đi thành một cuốn sách tên là “Đại Đường Tây Vực Ký”.

Ngày hôm đó, Huyền Trang đến nước Cừ Tát Đán Na dưới chân dãy núi Côn Luân, hay còn gọi là nước Vu Điền (Khotan), nay là Hòa Điền (Hotan) ở Tân Cương. Từ câu chuyện du ký có thể thấy, Huyền Trang rất thích nơi này, và cho biết người dân ở đây thanh lịch có lễ nghĩa, ôn hòa và cung kính, thuần hòa. Mọi người đều an cư lạc nghiệp, khi nhàn rỗi thì hát ca nhảy múa, ai nấy đều sống rất vui vẻ hạnh phúc. Nhưng điều khiến Huyền Trang thích nhất chính là nền văn hóa Phật giáo đậm đà ở đây. Cả nước có hơn 100 ngôi chùa và hơn 5.000 tăng nhân, hầu hết đều tu tập Phật giáo Đại thừa. Điều này rất phù hợp với Thánh tăng Huyền Trang. Thế là ông ở lại đây thêm một số ngày và viết ra nhiều câu chuyện thú vị.

Khi đến Thành Bễ Ma (Bhīmā), Huyền Trang đã nghe câu chuyện về thành cổ Hạt Lao Lạc Ca. Thành Bễ Ma nằm ở khu vực huyện Sách Lặc của Tân Cương ngày nay, trong thành có một bức tượng Phật bằng gỗ đàn hương cao gần bằng tòa nhà hai tầng, còn lấp lánh ánh quang, có thể nhìn thấy từ xa. Phía trước Tượng Phật luôn đông đúc người đến lễ bái.

Đại sư Huyền Trang cũng đi tới xem. Người dân địa phương giới thiệu và cho biết bức tượng Phật này rất linh. Người bị bệnh chỉ cần dát vàng lá lên các bộ phận tương ứng của tượng Phật tùy theo bộ phận bị bệnh trên cơ thể, cơn đau sẽ hết ngay, rất hiệu quả. Cũng có những người không đến được, từ xa hướng về tượng Phật cầu nguyện, thường cũng sẽ thành hiện thực.

Vậy bức tượng Phật tuyệt vời này đến từ đâu?

Câu trả lời càng đáng ngạc nhiên hơn, mọi người đồng thanh nói rằng, tượng Phật từ trên trời bay xuống.

Bức tranh bích họa trên tường hang động Đôn Hoàng về hành trình đi Tây Trúc thỉnh kinh của Huyền Trang. (Miền công cộng)

Thành cổ Hạt Lao Lạc Ca

Hóa ra bức tượng Phật này tồn tại từ thời Đức Phật Thích Ca Mâu Ni còn tại thế, do vua Ô Đà Diễn (Udayana) của nước Kiêu Thưởng Di (Kosami) Ấn Độ chế tác. Sau khi Đức Phật nhập Niết bàn, pho tượng Phật này bay lên trời đến thành Hạt Lao Lạc Ca ở phía bắc nước Vu Điền. Khi đó người dân Hạt Lao Lạc Ca có cuộc sống rất sung túc, nhưng họ không tin Phật Pháp, nên không thấy được sự uy nghiêm của bức tượng Phật này, mà chỉ cho rằng có một vật gì đó từ trên trời rơi xuống khá thần kỳ.

Sự việc này một truyền mười, mười truyền trăm, sau đó mọi người đều đến xem vật quý hiếm này, và rất nhanh chóng một đám đông tụ tập trước tượng Phật, nhưng ai cũng chỉ đứng xem náo nhiệt mà thôi. Sau đó, một vị La Hán từ phương xa tới, chắp tay kính lễ tượng Phật. Không ai hiểu được ông ấy đang làm gì, cũng không có người lên hỏi. Mọi người chỉ cho rằng, người đàn ông này ăn mặc kỳ lạ, dáng vẻ kỳ quái. Có người báo cáo với nhà vua.

Nhà vua cũng không hỏi mà chỉ nói: “Đi đi, hãy ném cát vào người đó”.

Dân chúng rất vâng lời nên từng người một đổ cát lên thân vị La Hán. La Hán bị cát bao phủ khắp cơ thể và khuôn mặt, thậm chí cả ở miệng. Nhưng ông không chịu rời đi, vẫn đứng trước tượng Phật không ăn uống, như đang đợi ai đó.

Trong đêm khuya, người đó thực sự xuất hiện. Đó là một người tốt bụng. Người này lén kéo La Hán sang một bên, nhét đồ ăn vào tay La Hán, và nói rằng anh ta không đành lòng nhìn thấy La Hán bị đối xử như vậy, đồng thời còn nói với La Hán rằng, bản thân anh ta cũng đã lặng lẽ lễ bái pho tượng Phật này từ lâu rồi. Từ đó về sau, người này thường đến mang thức ăn đến cho La Hán.

Không lâu sau, La Hán rời đi. Trước khi đi, La Hán nói với người này rằng: “Ở đây sẽ có bão cát lớn sau bảy ngày nữa. Đến lúc đó, toàn bộ thành phố sẽ tràn ngập trong cát vàng, không ai có thể trốn thoát. Anh nên lập kế hoạch cho mình càng sớm càng tốt. Người dân ở đây đối xử với tôi như vậy, nên mới gây ra họa cát vàng, cũng là mệnh là như thế”.

Nói xong, La Hán biến mất.

Người này lập tức biết rõ mình đã gặp được Thần Tiên. Anh không nỡ nhìn mọi người trong thành phố chết. Sau khi nghe tin này, anh lập tức đến thăm người thân, bạn bè để báo tin cho mọi người về thảm họa sắp xảy ra. Đáng tiếc là không có người thân, bạn bè nào tin tưởng anh, còn tới tấp chế nhạo anh là lo trời sập.

Ngày hôm sau, một cơn gió mạnh bất ngờ thổi vào thành phố, thổi hết bụi trên mặt đất. Sau đó, lại có thứ gì đó từ trên trời rơi xuống. Đó là trận mưa vàng bạc châu báu. Tất cả đàn ông, phụ nữ và trẻ em trong thành đều đổ xô ra đường nhặt vàng bạc châu báu. Kết quả là không ai nghe lời anh nói, thậm chí có người còn mắng chửi anh.

Anh thở dài, trong lòng biết những người này không thể cứu được nữa rồi. Anh cũng không có tâm trạng nào mà nhặt vàng bạc châu báu. Anh bí mật đào một đường hầm trong nhà, trong vài ngày anh đã đào được đường hầm ra bên ngoài thành.

Bảy ngày sau, cơn bão cát đến như lời vị La Hán nói. Người đàn ông này đã theo đường hầm ra khỏi thành phố an toàn. Khi nhìn lại, anh thấy quê hương cũ của mình đã biến thành cồn cát lớn, người thân và bạn bè – những người vui vẻ nhặt vàng bạc châu báu mấy ngày trước, đều không thấy một ai nữa.

Anh đi về phía đông và đến thành Bễ Ma. Không ngờ vừa vào thành, anh đã thấy pho tượng Phật đó đã bay đến đây rồi, anh liền kể lại câu chuyện cho mọi người nghe. Sau khi nghe câu chuyện này, người dân ở thành Bễ Ma rất kính sợ tượng Phật, không dám di chuyển, nên đã thờ cúng ngay tại chỗ.

Thành Hạt Lao Lạc Ca kia, chẳng phải là một tòa thành đầy vàng bạc châu báu sao? Dù bị chôn vùi trong lòng đất nhưng vẫn luôn được người ta ghi nhớ. Trong nhiều năm, các vị vua của nhiều quốc gia, và các anh hùng hào kiệt tứ xứ đã đến để đào bới. Tuy nhiên điều kỳ lạ là, mỗi khi họ đến gần cồn cát, “bão dữ sẽ nổi lên, khói mây bao trùm”, khiến họ ngay lập tức bị lạc đường.

Thành cổ tuyệt vời

Hơn một nghìn năm sau, vào năm 1901, Marc Aurel Stein, một người hết lòng hâm mộ Huyền Trang, và là một nhà khảo cổ học nổi tiếng người Anh, đã đến Tân Cương với bản sao cuốn “Đại Đường Tây Vực Ký”. Ông trìu mến gọi Đường Huyền Trang là “trưởng lão của chúng ta”, và nói rằng ông muốn đi trên con đường mà “trưởng lão” đã đi trước đó, và tìm những thành phố cổ được nhắc đến trong sách của “trưởng lão”, vì ông tin rằng những gì trưởng lão nói là đúng.

Marc Aurel Stein. (Miền công cộng)

Chúng ta không biết Stein cũng có hứng thú với vàng bạc châu báu, hay chỉ muốn xác nhận rằng những quốc gia cổ xưa trên Con đường Tơ lụa đó thực sự tồn tại. Ngay khi đến Hòa Điền, ông đã thuê một nhóm người và bắt đầu đào bới. Quả thực, một thành phố cổ đã thực sự được khai quật.

Thành phố cổ nằm trên cồn cát rộng lớn của huyện Dân Phong, Tân Cương. Có thể thấy người dân ở đó có cuộc sống rất sung túc, gia đình nào cũng có nhà cửa khang trang. Phía sau nhà có một vườn cây ăn trái rộng lớn, có đàn gia súc, đàn cừu, thức ăn nhiều đến mức thu hút chuột. Vậy là có bẫy chuột trong đống đổ nát.

Văn hóa phương Đông và phương Tây cũng hòa quyện liền mạch ở đây. Trong số các di tích văn hóa được khai quật có hộ chiếu bằng chữ Hán, và các tài liệu bằng chữ Khalur của Ấn Độ. Phòng của các cô gái có những chiếc ghế được chạm khắc theo phong cách Hy Lạp, và những chiếc gương lớn bằng đồng được chế tác tinh xảo từ vùng Trung Nguyên. Có thể thấy đây là một thành phố cổ phồn vinh thịnh vượng.

Tuy nhiên, tất cả các di tích văn hóa được khai quật đều có niên đại muộn nhất là từ thời nhà Ngụy và nhà Tấn, còn sau đó đều không có. Có lẽ nó đã bị bỏ hoang vào thời nhà Ngụy và nhà Tấn. Nhưng tại sao người ta lại từ bỏ một nơi thịnh vượng như vậy?

Những bộ xương trắng khắp nơi dưới lớp cát vàng dường như đã đưa ra câu trả lời. Trong các phòng, trong vườn cây ăn trái, trên đường phố, và trong các ngôi chùa, xương trắng ở khắp mọi nơi, cả con người và động vật. Hầu hết các ngôi nhà vẫn giữ được hình dáng ban đầu khi bị bỏ hoang. Có thể thấy rõ hình dáng của ngôi nhà, với các hành lang, đại sảnh, phòng khách, bếp, kho chứa đồ… tất cả đều được sắp xếp một cách có trật tự. Một số cánh cửa vẫn còn hé mở, có những lò sưởi tinh xảo trong phòng.

Người dân địa phương cho biết, đôi khi gió thổi mạnh, người dân có thể nhặt được những hạt thủy tinh và những đồ trang trí đầy màu sắc gần khu di tích. Mọi dấu hiệu cho thấy đây cũng là thành phố bất ngờ bị cát vàng chôn vùi, người dân chưa kịp trốn thoát. Thảm họa xảy ra vào khoảng thời nhà Ngụy và nhà Tấn, tức là trước thời nhà Đường.

Vậy đây có thể là thành cổ Hạt Lao Lạc Ca đã mất, được nói đến trong sách của Huyền Trang?

Stein nói không phải. Khi đến nơi, ông phát hiện ra một ngôi chùa ở trung tâm thành phố. Tất cả các tòa nhà trong thành phố đều được xây dựng xung quanh ngôi chùa này. Vậy thì người dân ở đây hẳn là những người theo đạo Phật, đặc điểm này không phù hợp với thành Hạt Lao Lạc Ca. Một điều nữa là Stein đã tìm thấy một tài liệu trong đống đổ nát có dòng chữ “Hán Tinh Tuyệt Vương” viết bằng chữ Hán.

Sau này, khi khai quật được nhiều di tích văn hóa hơn, các nhà khảo cổ tin rằng đây chính là thành cổ Tinh Tuyệt, thủ đô của nước Tinh Tuyệt được nhắc đến trong “Hán Thư”. Đây cũng là thành Nê Nhương được nhắc đến trong du ký của đại sư Huyền Trang. Huyền Trang kể rằng, khi ông đến thăm, tòa thành đã biến thành một đầm lầy nóng ẩm. Ở những bãi cát lún gần đó, thường có thể nghe thấy tiếng người hát, gầm rú hoặc than khóc, nhưng không ai biết những âm thanh này đến từ đâu.

Vậy làm thế nào mà thành phố cổ huy hoàng này lại bị biến mất?

Có một truyền thuyết lan truyền trong dân làng địa phương rằng, Vua nước Tinh Tuyệt muốn gả con gái yêu quý của mình cho một dũng sĩ nước Tinh Tuyệt, nhưng công chúa nhỏ lại yêu thủ lĩnh của một quốc gia xa lạ, thế là gây ra những cuộc chiến tranh và thảm sát bất tận. Cuối cùng, Ông Trời nổi giận, và một cơn bão cát đã chôn vùi toàn bộ thành phố, không ai có thể trốn thoát.

Lòng người lệch lạc dẫn đến Trời phẫn nộ, đây là một cái kết cực kỳ giống với thành cổ Hạt Lao Lạc Ca và thành cổ Lâu Lan. Bao nhiêu câu chuyện buồn như thế này đã bị chôn vùi dưới bãi cát vàng mênh mông ở Tân Cương? Không ai thực sự biết.

Phải chăng là thành cổ Khách La Đôn?

Sau đó, Stein phát hiện ra tàn tích của một thành cổ khác – Khách La Đôn (Karadong) trên sa mạc gần sông Khắc Lý Nhã (Kriya) phía bắc Hòa Điền. Vị trí của thành phố này rất gần với thành phố Hạt Lao Lạc Ca được Huyền Trang mô tả.

Vào những năm 1950, phần còn lại của một số hố lửa, ngôi nhà cũng như một số đồ gốm và hàng dệt đã được khai quật ở đây. Sau đó, một số nhà khảo cổ đã đăng một bài báo cho rằng, đây chính là thành cổ Hạt Lao Lạc Ca đã mất tích.

Tuy nhiên, những khám phá mới vào năm 1993 đã lật ngược kết luận này. Bởi vì một ngôi chùa Phật giáo đã được tìm thấy ở đây, với những bức tượng Phật bằng gốm, và một bức tranh tường về Đức Phật từ bi và yên bình. Các nhà khảo cổ tin rằng đây là ngôi chùa Phật giáo sớm nhất và tượng Phật sớm nhất hiện còn tồn tại ở Trung Quốc.

Vì vậy, câu hỏi là, nếu câu chuyện do Huyền Trang kể là thật thì đây không phải là thành phố huyền thoại Hạt Lao Lạc Ca. Bởi vì người Hạt Lao Lạc Ca không tin vào Phật giáo, làm sao họ có thể xây chùa Phật giáo, và vẽ tượng Phật?

Nếu câu chuyện của Huyền Trang khác với sự thật, và người dân ở đây cuối cùng đã tin vào Phật giáo vì tình cờ có bức tượng Phật đó, và nó trở thành nơi Phật giáo lần đầu tiên được truyền bá ở Trung Quốc, thì đây cũng có thể là Hạt Lao Lạc Ca.

Dù thế nào đi nữa, thành cổ Hạt Lao Lạc Ca ở đâu vẫn là một bí ẩn chưa có lời giải .

Câu chuyện của nước Vu Điền

Điều thú vị là cuốn sách của đại sư Huyền Trang còn giới thiệu một câu chuyện khác rất giống với thành cổ Hạt Lao Lạc Ca bị mất tích. Trong truyện còn có tượng Phật bay và một vị La Hán từ xa đến. Nhưng nhà vua đã có một lựa chọn khác. Sau đó, thành phố trải qua hàng ngàn năm và thịnh vượng cho đến ngày nay (thời Đường). Đây là câu chuyện về những gì đã xảy ra ở Hoàng thành nước Vu Điền.

Huyền Trang trên đường đi Tây Trúc cầu kinh. Tranh đời Tống. (Miền công cộng)

Khi đó Vu Điền cũng không tin vào Phật giáo. Ngày hôm đó, một vị La Hán từ xa đến đang thiền định rất lâu trong rừng cây bên ngoài thành. Có người nhìn thấy và rất ngạc nhiên về diện mạo và trang phục của ông, nên đi báo tin cho nhà vua. Nhà vua đến gặp La Hán và hỏi tại sao ông lại sống một mình trong rừng. La Hán đáp rằng ông là đệ tử của Phật Như Lai, và tu tập thiền định ở đây, rồi khuyên nhà vua hoằng dương Phật Pháp và xây dựng chùa chiền.

Vua lấy làm lạ hỏi: “Vị Như Lai đó có khả năng gì mà khiến ông tự nguyện chịu khổ?”

La Hán nói rằng: “Như Lai là người có lòng từ bi và từ bi đối với tất cả chúng sinh trên thế gian. Những người tuân theo Phật Pháp có thể siêu thoát sinh tử, trong khi những người nghi ngờ Phật Pháp sẽ bị mắc kẹt trong cái lưới dục vọng”.

Vua nói: “Muốn ta tin thì ông phải hiển linh cho ta thấy”.

La Hán nói: “Chỉ cần bệ hạ xây dựng ngôi chùa, và điều kỳ diệu sẽ xuất hiện vào ngày nó hoàn thành”.

Nhà vua thực sự đã nghe lời khuyên của La Hán và bắt đầu xây dựng ngôi chùa. Vào ngày chùa được khánh thành, người dân gần xa đã đến. Vua lại đến hỏi vị La Hán, nói rằng: “Chùa đã được xây dựng, nhưng Phật của ông ở đâu?”.

La Hán nói: “Bệ hạ phải thành tâm lễ bái Đức Phật thì Đức Phật mới xuất hiện”.

Nhà vua thực sự rất vâng lời và làm theo. Kết quả là một bức tượng Phật nhanh chóng từ trên trời rơi xuống chùa. Từ đó trở đi, nhà vua nhất tâm hướng Phật, và bắt đầu hoằng dương Phật Pháp.

Vào thời điểm Huyền Trang đến đây, việc tu hành Phật Pháp đã trở thành một phong trào toàn dân ở đây. Và đây có thể là lý do khiến Huyền Trang có thiện cảm với nước Vu Điền.

Phù Dao – Epoch Times
Trung Hòa biên dịch