Tro bụi núi lửa có thể che lấp mặt trời. (Ảnh: Wikipedia/Phạm vi công cộng)
Nhân loại nên biết rằng lịch sử Trái Đất đã từng trải qua những thời kỳ còn tồi tệ hơn cả những năm 2019, 2020, 2021. Virus Corona, đồng Rúp, dầu mỏ hay toàn bộ nền kinh tế thế giới nói chung, những điều này vẫn chưa được coi là thảm họa tồi tệ nhất của nhân loại.
Lịch sử thảm hoạ
Trong Biên niên sử Michael, người Syria có nhắc tới năm 536 như sau: “Mặt trời tối dần và bóng tối kéo dài liên tục trong 18 tháng. Mỗi ngày kéo dài khoảng bốn giờ. Người ta tin rằng mặt trời sẽ không bao giờ còn có lại được ánh sáng. Trái cây không thể chín và rượu có vị như nho chua.”
Một sử gia khác, Procopius người Byzantine của Caesarea, còn mô tả kỹ lưỡng hơn như sau: “Năm nay điều kỳ dị nhất đã xảy ra. Cả năm mặt trời phát ra ánh sáng yếu ớt bạc nhược như mặt trăng. Kể từ đó chiến tranh, dịch bệnh xảy ra liên miên không ngớt. Đây là năm thứ mười dưới triều đại của Justinian.”
Một làn sương bí ẩn che phủ Châu Âu, Trung Đông, một phần Châu Á khiến bầu trời tối sầm lại suốt cả ngày, giai đoạn tăm tối kéo dài tới 18 tháng. Nhiệt độ mùa hè giảm từ 1,5 đến 2,5 độ C, góp phần tạo nên thập kỉ lạnh lẽo nhất trong vòng 2300 năm qua.
Mùa hè năm đó, tuyết đã rơi trên đất Trung Quốc, mùa màng thất thu, người dân vật lộn với nạn đói. Sử sách Ireland ghi lại rằng “không còn bánh mì mà ăn vào khoảng năm 536-539”.
Tới năm 541, bệnh dịch hạch tràn vào cảng Pelusium bên bờ sông Nile, Ai Cập. Được gọi với cái tên Đại dịch Justinian, nó nhanh chóng lan rộng, xóa sổ 1/3 tới một nửa số dân cư miền Đông Đế Quốc La Mã, đẩy nhanh quá trình La Mã sụp đổ.
Nguyên nhân gây ra thảm họa tự nhiên vào năm 536
Giáo sư McCormick dẫn đầu một dự án nhằm tìm ra câu trả lời. Kết hợp với nhà khảo cổ học băng hà Paul Mayewski tới từ Viện Biến đổi Khí hậu thuộc Đại học Maine, họ phân tính chính xác lõi băng dài 72 mét, lấy từ sông băng Colle Gnifetti, Thụy Sĩ và tìm ra được thủ phạm. Đó là một vụ phun trào núi lửa cực lớn tại Iceland diễn ra vào đầu năm 536, phun khói bụi phủ kín một vùng trời Bán Cầu Bắc.
Chưa dừng lại ở đó, hai vụ phun trào cực lớn khác diễn ra vào năm 540 và 547 đã gộp khói bụi với vụ phun trào trước, và khi kết hợp với bệnh dịch hoành hành, Châu Âu đã thất thủ. Phải tới năm 640, nền kinh tế của Châu Âu mới hồi phục.
Theo lời Kyle Harper, hiệu trưởng Đại học Oklahoma và cũng là một nhà sử học La Mã và Trung Cổ, những chứng cứ lịch sử lưu lại trong băng “đã cho nhân loại một thứ tư liệu mới, cho phép ta hiểu và xâu chuỗi sự việc lại để tìm ra nguyên do sự sụp đổ của Đế chế La Mã hùng mạnh”.
Kể từ khi nghiên cứu vòng tuổi bên trong thân cây, người ta đã phát hiện ra rằng năm 540 lạnh bất thường, các nhà nghiên cứu đã liên tục đi tìm câu trả lời. Ba năm trước, các lõi băng từ Greenland và Nam Cực đã cho ta chút chứng cứ: khi núi lửa phun trào, nó phun ra sulfur, bismuth và một số vật chất khác nữa vào bầu không khí, tạo ra một lớp chắn ánh nắng Mặt Trời tự nhiên. Đó chính là lý do khiến Trái Đất nguội đi.
Bằng việc đối chiếu các dữ liệu có trong băng và trong vòng tuổi của cây, một đội ngũ nghiên cứu, dẫn đầu là Michael Sigl phát hiện ra mọi mùa hè lạnh bất thường từng diễn ra trong 2.500 năm qua đều xảy ra sau một vụ phun trào núi lửa lớn.
Và khi có tới 3 vụ phun trào núi lửa quá lớn diễn ra quá gần nhau, thời điểm sau năm 536 quả là khó sống. Cũng may là gần như mọi chuyện đều có thể được giải quyết bằng thời gian, mọi thứ đã trở lại bình thường để nhân loại tiếp tục sống.
Lê Na tổng hợp
NTD Việt Nam