Thành ngữ điển cố: Nhất khiếu bất thông (dốt đặc cán mai) | Văn hóa truyền thống

Tác giả: Đường Liên chỉnh lý

[ChanhKien.org]

[Giải thích]

Khiếu: cái lỗ. Người xưa gọi mắt, miệng, tai, mũi là thất khiếu (bảy khiếu). Ý nghĩa là một lỗ cũng không thông. Ví dụ như bế tắc, đần độn vô tri, cái gì cũng không hiểu.

Ví dụ:

Cô ấy là sinh viên khoa văn, đối với việc sửa chữa máy móc thì nhất khiếu bất thông (không biết tí gì cả).

Thành ngữ gần nghĩa:

Chú âm: (ㄧ)一ㄨˊ无 ㄙㄨㄛˇ 所ㄓ 知ㄍㄨ ; 孤ㄌㄡˋ 陋ㄍㄨㄚˇ 寡ㄨㄣˊ 闻

Bính âm: yī 一 wú 无 suǒ 所 zhī 知; gū 孤 lòu 陋 guǎ 寡 wén 闻

Hán Việt: Nhất vô sở tri, cô lậu quả văn.

Tạm dịch nghĩa: Một chút cũng không biết; kiến thức nông cạn nhỏ hẹp

Phản nghĩa:

Chú âm: ㄧˋ 一 ㄉㄧㄢˇ 点 ㄐㄧˊ 即 ㄊㄨㄥ 通 ㄨˊ 无 ㄙㄨㄛˇ 所 ㄅㄨˋ 不 ㄓ 知

Bính âm: yì 一 diǎn 点 jí 即 tōng 通 wú 无 suǒ 所 bù 不 zhī 知

Hán Việt: Nhất điểm tức thông, vô sở bất tri

Tạm dịch nghĩa: Nói cái là hiểu, không gì không biết

Thành ngữ “Nhất khiếu bất thông” có xuất xứ từ sách Lã Thị Xuân Thu, thiên “Quá Lý”.

Ân Trụ Vương là vị hoàng đế cuối cùng của triều đại nhà Thương, là một tên hôn quân bạo ngược bị bách tính oán ghét. Trụ Vương từ sáng đến tối toàn làm điều xằng bậy, không quan tâm đến triều chính, đắm chìm trong tửu sắc, cả tin vào những lời hoang đường của sủng phi Đát Kỷ, sống cuộc đời hoang dâm vô độ.

Trụ Vương có một đại danh thần tên là Tỷ Can, là vị lương thần bậc nhất triều đình. Nhìn thấy Trụ Vương u mê như vậy, trong lòng ông vô cùng lo lắng. Tỷ Can nhiều lần ra sức khuyên răn, can gián Trụ Vương cải tà quy chính, làm điều có lợi cho dân.

Có một lần, Trụ Vương nghe theo lời Đát Kỷ, hạ lệnh sát hại đại thần Mai Bá vô tội, còn băm thây Mai Bá ra thành từng mảnh. Tỷ Can sau khi biết chuyện này lại vội vàng đến khuyên ngăn Trụ Vương, hy vọng Trụ Vương đừng nghe theo những lời gièm pha của Đát Kỷ mà giết người vô cớ nữa, còn nếu cứ tiếp tục như thế thì đất nước sẽ lâm nguy.

Tỷ Can cật lực khuyên can Trụ Vương liên tục nhiều ngày khiến Trụ Vương hết sức bất mãn. Trụ Vương tức giận hét lên: “Ta đã sớm nghe nói quả tim của thánh nhân có bảy lỗ (khiếu), ta muốn giết ngươi lấy tim ra xem có phải như thế không!” Trụ Vương quả thật đã giết chết Tỷ Can, còn moi tim của ông ấy ra.

Về sau khi nhắc đến chuyện này Khổng Tử đã cảm thán nói rằng: “Tâm khiếu của Trụ Vương không thông! Nếu như thông được một khiếu thì Tỷ Can đã không bị giết hại như thế!”

Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/129427